108- Yoksa evvelce Mûsâ’ya sorulduğu gibi siz peygamberinizi sorguya mı çekmek istiyorsunuz? İmanı küfre değişen kimse artık düz yolun ortasında sapıtmıştır.
İkinci soruda Resûl-ü Ekrem’i yerli yersiz sorularıyla rahatsız eden yahudi ve müşriklere bir sığır için bir çok soru sorup işlerini nasıl zorlaştırdığını hatırlatıyor. Çünkü Cenâb-ı Hakk onların soru sormaktaki maksatlarını çok iyi biliyor.
Kendini ilgilendirmeyen konuları sormak, hem yasak hem de çok çirkin bir tavırdır. Daha çok, içi fesat dolu, dedikoducu, işe yaramayan, fitneci kimselerin mesleğidir.
Bu kişiler küçücük çocukları da kendi pis huylarına alet eder, onlardan yasak bilgi alarak, çirkin sorular sorarak, körpecik yavruları çekirdekten yetişme fitneci yaparlar da farkında bile olmazlar.
✧ Size yasakladığım şeylerden (haramın tamamından) şiddetle kaçının. Emrettiğim şeyleri de gücünüz yettiği nispette yapın. Şüphesiz sizden önceki ümmetler, çok soru sormaları ve peygamberleri hakkında şüpheye düşmeleri sebebi ile perişan oldular. Hadîs-i Şerîf
✧ Açıklandığı zaman sizi üzecek soruları sormayın.
- Bilmediğimiz şeyleri, bir yere giderken alınacak izinleri.
- Yapamadığımız şeyleri,
- Şüphe ve tereddütleri,
- Yapılacak işleri, miktarını, zamanını,
- Müminin ihtiyaçlarını,
- Sevindirecek şeyleri,
- Farzları sorup, öğrenmeli.
Önce düşünmeli sonra sormalı. Başımızdaki büyüklere her konuda danışmalı, tecrübelerinden istifade etmeliyiz.
Sormadan hareket etmek dik kafalılık ve saygısızlık alametidir.
- Gereksiz, lüzumsuz soruları,
- Hoşlanılmayacak soruları,
- Tecessüse girecek şeyleri,
- Kendisinin arayıp bulacağı şeyleri,
- Kendimizi ilgilendirmeyen şeyleri,
- Meraktan doğan soruları,
- Bildiği şeyi imtihan edercesine sormamalı,
- Ev sahibine gereksiz soruları,
- Yeri gelmeyen soruları,
- Uygun olmayan zaman ve mekândaki soruları.
- Nâfile ibâdetleri.
- İkram ederken ‘yemek yer misiniz?’ şeklinde soru sormayıp, hemen ikram etmeliyiz.
Bir gün Muhammed b. Vasi (r.a.) Kuteybe b. Müslim’in yanına gitmiş. Selâm vermiş. Hoş beşten sonra Kuteybe, Vasi’ye ‘Yün kaftan giymenizin sebebi nedir?’ sormuş. O sükûtla mukâbele etmiş. Kuteybe tekrar sormuş ‘Neden ben konuşuyorum da siz sükût ediyorsunuz?’ bunun üzerine ibni Vasi şöyle cevap vermiş:
– Zâhitlerden olduğum için desem, kendimi övmüş olurum. Fakir olduğum için desem bu takdirde Rabbime karşı hâlimden şikâyet etmiş olurum. Bunun için sükût etmeyi tercih ettim.